Onlangs sprak een jongerenwerker zijn verbazing uit over de openheid van jongeren tijdens een autorit naar het zwembad. Tijdens de club krijg je ze niet aan het praten en nu ontstond er ineens een persoonlijk gesprek over het geloof.
Zelf moest ik daarbij denken aan onze familieweekenden. De hele dag gaat het over niets, maar op het moment dat je eigenlijk naar bed wilt ontstaat er een gesprek waarbij je niet weg wilt lopen. We weten allemaal dat het geen zin heeft op dat moment te zeggen: ‘We gaan nu slapen, morgen om tien uur praten we verder’. Toch doen we dat, zowel op school als tijdens clubs en catechisaties wel vaak bij jongeren.
Jongeren tussen 12 en 18 jaar zoeken vooral aansluiting bij generatiegenoten voor hun identiteitsontwikkeling. Toch hebben zij ook mensen nodig die buiten hun generatie vallen. En dat weten ze zelf ook heel goed. Let er maar eens op hoe vaak jongeren, semi-onverschillig, mee zitten te luisteren bij gesprekken tussen volwassenen. De daar opgedane kennis nemen ze mee in hun gesprekken met leeftijdsgenoten en daardoor verandert ook hun eigen identiteit. Geef jongeren daarom de gelegenheid bij zulke gesprekken aanwezig te zijn.
Het is belangrijk dat jongeren het gevoel krijgen dat ze serieus genomen worden. Dat het niet erg is als je geen antwoorden weet, of als je een andere mening hebt dan de gevestigde orde. Het is belangrijk dat ze merken dat ook volwassenen over bepaalde zaken verschillend kunnen denken en van mening kunnen veranderen.
Door jongeren te accepteren binnen de sociaal-culturele praktijk waarvan ze deel uit maken, of het nu de kerk is, de sportclub of het onderwijs, en hen daar betekenisvol te laten deelnemen, voelen ze vanzelf de verantwoordelijkheid die ook zij hebben en zijn ze in staat de verworven kennis persoonlijke zin te geven.
We leven in een maatschappij die snel verandert. Dit geldt voor de manieren van communiceren met elkaar, maar ook voor werkgelegenheid. Er verdwijnen banen en er komen banen bij waarvan niemand vijf jaar geleden had kunnen voorspellen dat ze zouden verdwijnen of zouden ontstaan.
Jongeren zullen daarom wijzer moeten zijn dan de kennis en vaardigheden van deze tijd. Ze zullen in staat moeten zijn de verworvenheden te veranderen als de situatie daarom vraagt. Dit vraagt een voortdurende kritische reflectie en dat zullen ze moeten leren.
Als de kennis die we jongeren willen bijbrengen kennis is die ervaren wordt als eigen kennis, relevant voor henzelf en de situatie waarin ze verkeren, zullen ze eerder in staat zijn die toe te passen in nieuwe situaties.
Hoe komt het dat jongeren in de auto op weg naar het zwembad ineens tot een intensief geloofsgesprek kunnen komen, terwijl dit op de club niet lukt?
Naar mijn idee komt dat vooral omdat we tijdens de clubs (en catechisaties en lessen) teveel als mentoren aan ons eigen programma vast zitten. Jongeren worden niet medeverantwoordelijk gesteld voor de inhoud van de belegde avonden. Het onderwerp staat vast. En als jongeren met vragen komen die niet in ons programma passen zeggen we al te makkelijk: ‘Daar hebben we het nu niet over, we parkeren dit’ of ‘We komen er later op terug’.
De meest persoonlijke gesprekken, ook tussen volwassenen, zijn vrijwel nooit van te voren belegd. Wel is het belangrijk dat er vertrouwen en respect is tussen de personen die zo’n gesprek voeren. Het organiseren van bijeenkomsten om elkaar op die manier goed te leren kennen, is daarom zeker gewenst. Maar maak ook gebruik van de momenten waarop zo’n goed gesprek mogelijk is.
Tip 1: Houd de sfeer in de club, klas of catechisatie goed door ruimte te geven aan persoonlijke verhalen.
Tip 2: Bereid je lessen goed voor, maar durf daar tijdens de bijeenkomst vanaf te wijken als de situatie daarom vraagt. Zeker op club en catechisatie is de les een middel en geen doel op zich.
Tip 3: Besef dat het slechts één keer per week bij elkaar komen meestal te weinig is om elkaar echt goed te leren kennen. Organiseer daarom ook plezieractiviteiten, waarin jongeren en jongerenwerkers met elkaar in contact komen.
Tip 4: Laat jongeren merken dat ze mede verantwoordelijk zijn voor het welslagen van bijeenkomsten, door hun vragen altijd serieus te nemen. Ook als ze een vraag hebben die op dat moment echt niet beantwoord kan worden. Spreek dan met ze af dat je er meteen de volgende bijeenkomst op terug komt en vraag hen ook zelf daarover voorbereidingen te doen.
Ik wens alle jongerenwerkers mooie gesprekken met de jongeren toe. Houd je ogen en oren goed open voor de gelegenheden daartoe en wees zelf open en eerlijk, ook als je het zelf niet goed weet.
Jantiene G.
hoofdharthandenleren 